Ongelukken op zee

Drukke Noordzee

De Noordzee is één van de meest intensief bevaren zeeën ter wereld. Nog afgezien van de visserij, de bevoorrading van booreilanden, en gebruik door marine en recreatie, vinden in het Nederlandse deel van de Noordzee ruim 124.000 scheepsbewegingen per jaar plaats. Dat betekent dat per dag gemiddeld 340 schepen op het Nederlands deel van de Noordzee varen. Om de kans op ongelukken kleiner te maken zijn voorgeschreven vaarroutes ingevoerd.

Scheepsongevallen

Scheepsongevallen bestaan uit aanvaringen (52%), strandingen (18%), brand/explosie (9%), zinken (2%) en enkele minder belangrijke gebeurtenissen. Op de Noordzee zijn vissersschepen het vaakst bij ongevallen betrokken, gevolgd door vrachtschepen. Bij minder dan 10% van de ongevallen op zee zijn tankers en schepen met vloeibare lading betrokken. Bij deze laatste groep kunnen echter gemakkelijk stoffen in het zeemilieu terecht komen. Naast de scheepvaart vormen ook offshore-installaties een risicobron.

Door deze ongevallen verongelukken er per jaar zo'n 3 mensen en treedt er eens per twee jaar aanzienlijke schade voor het milieu op. In de meeste gevallen wordt een ongeval veroorzaakt door een combinatie van factoren. In 65% van de gevallen is er (mede) sprake van menselijk falen; in 50% van de gevallen zijn vaartechnische oorzaken relevant; in 35% van de gevallen spelen slechte weersomstandigheden een rol en in 20% van de gevallen is er sprake van gebreken aan het schip en/of aan de lading.
De kans dat een schip op het Nederlandse deel van de Noordzee een ongeval krijgt is 1 op de 1700 reizen. De kans op een olieramp met meer dan 30.000 kubieke meter olie is eens in de 50 jaar. De kans op een olieramp met meer dan 50.000 kubieke meter olie is eens in de 200 jaar. Het stuurloos raken van schepen komt op de Noordzee gemiddeld dertig maal per jaar voor. Deze schepen worden drifters genoemd. Drifters zijn gevaarlijk in de vaarroutes en kunnen in aanvaring komen met offshoreplatforms en windmolenparken.

Ernstige ongevallen in de Noordzee op een rij

Europese maatregelen

De eisen waaraan schepen moeten voldoen zijn op Europees niveau wettelijk vastgelegd. Schepen worden geïnspecteerd om te controleren of ze aan de eisen voldoen. Voldoen ze er niet aan, dan komen de schepen op een zwarte lijst te staan en worden ze in havens geweerd. Om de veiligheid van schepen nog verder te vergroten werd in 2005 door de Europese Commissie het Erika-3 pakket gepresenteerd, zeven voorstellen die een vervolg zijn op eerdere besluiten over betere wanden van tankers en hogere straffen voor nalatig scheepspersoneel. Het eerste voorstel is dat Brussel de verantwoordelijkheid van scheepseigenaren wil vergroten. Rederijen zijn nu slechts gedeeltelijk verantwoordelijk voor rampen, waardoor slachtoffers niet altijd schadevergoeding kunnen krijgen. Verder moeten schepen verplicht verzekerd worden want sommige schepen zijn nu helemaal niet verzekerd. Daarnaast moet er een zwarte lijst van reders komen die te slechte schepen laten uitvaren. Om de scheepvaart in Europa te kunnen volgen, is er een informatiesysteem opgezet: havens kunnen elkaar via het zogeheten SafeSeaNet informeren over het vertrek en de bestemming van de schepen.